ئەو هۆکارانەی وا دەکات دادگاکان لایەنگری بکەن لە کوردستانی عێراقدا.

فەرهەنگ تاهیر

دادگاکان پێویستە شوێنێکبن بۆ  دادپەروەری ، واتا هەموان بەیەک چاو سەیر بکرێن و  بەپێی یاسا مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت،بەڵام لە ڕاستیدا بەم شێوەیە نیە ،هەندێک جار دادگاکان لایەنگری لایەنێک دەکەن دژی لایەنێکی تر وە هۆکاری ئەم لایەنگرییەش  نە پەیوەندی بە یاساوە هەیە نە بە ئەو بەڵگانەی کە بەدادگا دراون ،وە ئەمەش وا ئەکا خەڵک چیتر متمانەی بەدادگاکان نەمێنێت  و هەست بکەن دادگاکان دادپەروەرنین و  یاساش بەیەکسانی مامەڵەیان لەگەڵ ناکات . 

وە لەهەرێمی کوردستانیش ئەم کێشەیە بونی هەیە و هۆکاری جۆراو جۆری هەیە

*یەکەم هۆکار سیاسەتە،لەهەرێمی کوردستان دوحیزب کە پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتیی نیشتمانیی کوردستانە کۆنتڕۆڵی زۆربەی داموو دەزگاکانی دەوڵەتیان کردوە ,بە بەشێکی دەسەڵاتی دادوەریشەوە،لەوەیە فشار بخرێتە سەر دادوەر بۆئەوەی بڕیارێک دەربکات لەبەرژەوەندی حزبەکانی دەسەڵات  لەباتی ئەوەی کە حوکمێکی عادل و سەربەخۆ دەربکات،

ئەمەش وای کردوە کە متمانەی خەڵکی بەدادگاکان کەمبکات .

*هۆکاری دوەم گەندەڵییە ،وەک هەموو ناوچەکانی تری عێراق ،گەندەڵی لە کوردستانیش بونی هەیە ،هەندێک لە دەوڵەمەن و خاوەن دەسەڵاتەکان ئەتوانن پارە یان پەیوەندییەکانیان بەکاربهێنن بۆ ئەوەی بەشێوەکی نەرێنی کار بکەنە سەر بڕیارەکانی دادگا ،ئەمەش وا ئەکات هاوڵاتی ئاسای هەست بکات کە یاسا ئەو ناپارێزێت وەک چۆن کەسێکی دەسەڵاتدار ئەپارێزێت.

*هۆکاری سێیەم  کۆمەڵایەتیە ، لە کۆمەڵگای کوردیدا خێزان و عەشرەت و پەیوەندیە کەسیەکان هەتاکو ئێستا  بەشێوەیەکی دیار بونیان هەیە و کار ئەکەنە سەر بریاری دادوەرەکان ، لەوانەیە هەندێک جار دادوەرەکان لایەنگری ئەو کەسانە بکەن کە پارە یان دەسەڵاتیان هەیە یان خاوەنی پەیوەندی بەهێزن بە کەسانی دەسەڵات دارەوە وە ئەوانەی ئەم پەیوەندییانەیان نیە ،لەوەیە ستەمیان لێ بکرێت.

*هۆکاری چوارەم لاوازی دەسەڵاتی دادوەری خۆیەتی،دادگاکانی کوردستان ئەناڵێنن بەدەست کەمی ئیمکانیەت و دەسوەردانی سیاسی لە دامەزراندنی دادوەرەکان و هەندێک جاریش کەمو کورتی لە ڕاهێنانی دادوەرەکان و سەربەخۆ نەبونیان،ئەم کێشانە وا ئەکات دەسوەردانی کەسانی دور لە دادگا و دەسەڵاتی دادوەری ئاسان بێت لە دادگاکانا ،وە وا ئەکات بۆ دادوەرێک قورسبێت کە بەبێلایەنی بمێنێتەوە.

*هۆکاری پێنجەم فشاری ڕاگەیاندنەکان و ڕای گشتیە .

کەیسە گەورەکان و بەتایبەت ئەو کەیسانەی کە پەیوەستن بەسیاسەت و کۆمەڵگەوە ،لە ڕاگەیاندنەکان و پلاتفۆڕمەکانی سۆشیاڵ میدیادا بڵاو ئەبنەوە و گفتوگۆیان لەسەر ئەکرێت، لەم باردۆخەیا لەوەیە دادوەر لە ڕەخنە یان کاردانەوەکان بترسێت و بڕیارێک دەربکات کە خەڵک و ڕاگەیاندنی پێ ڕازی بکات ،تەنانەت ئەگەر بڕیارەکە گونجاویش نەبێت بەپێی یاسا.

کەواتە هۆکارەکانی لایەنگری دادگاکان لە هەرێمی کوردستان بریتین لە فشاری سیاسی، گەندەڵی، کاریگەرییە کولتووری و کۆمەڵایەتییەکان، لاوازی دامەزراوەکان، فشاری میدیایی،

ئەم هۆکارانە دادپەروەری بێلایەنی لە دادگاکان کەم دەکەن و   متمانەی خەڵک بە دادگاکان ناهێڵن  ، وە چارەسەری ئەم کێشەیەش بە چاکسازی گەورە و وە بە پاراستنی دادگا لە دەستێوەردان و  جێبەجێ کردنی یاسا بەسەر هەموواندا ئەبێت بەبێ جیاوازی.